KPMG Türkiye tarafından hazırlanan “İnşaat ve Gayrimenkul Sektörel Bakış Raporu” 2023 yılı 4. çeyrek rakamlarına göre 2024 ve sonrası için Türkiye inşaat sektörü reel büyümesinin yüzde 3,5-4,1 aralığında olması öngörülmesine rağmen, sektör değeri tarihsel zirvesinden uzakta seyretmeye devam ediyor. İnşaat sektörünün reel değerinin güncel projeksiyonlara göre ancak 2030 yılında 2017’deki seviyesini (~138 milyar TL) geçmesi bekleniyor.

Rapora göre Türkiye inşaat sektöründe 2023 4. çeyrekte şirketlerin ortalama yüzde 61,7’si faaliyetlerini kısıtlayan herhangi bir faktörün olmadığını belirtirken faaliyetleri kısıtlayan temel faktörlerden finansman sorunları, çeyrek boyunca aynı seviyelerde kalarak ortalama yüzde 28,4’lük payıyla girişimlerin önündeki en büyük engel olma özelliğini kordu. İkinci sırada gelen talep yetersizliği yüzde 14,6’lık ortalamaya sahip oldu.

İnşaat sektöründe 2023’ün son çeyreğinde takipteki kredilerin nakdi kredilere oranları ise 2022’nin son çeyreğindeki ortalamadan (yüzde 4,6) gerileyerek, 2023’ün üçüncü çeyreğindeki ortalamadan (yüzde 3,4) ise daha yüksekte seyrederek yüzde 3,7 seviyesine geldi.

Raporla ilgili değerlendirmede bulunan KPMG Türkiye İnşaat ve Gayrimenkul Sektörü Lideri Savaş Görkem Yapan, “2023 yılının son çeyreğine baktığımızda, özellikle bireysel konut kredilerine erişimdeki zorlukların konut satışlarına olumsuz yansıdığını ve konut satışlarının düşüş eğilimine devam ettiğini görüyoruz. Bu eğilimin, finansmana erişimdeki zorluklara paralel olarak 2024 yılında da benzer seyredeceğini beklemekteyiz. İnşaat maliyetlerindeki artışın hala yüksek seyrediyor olması ve aynı şekilde finansmana erişim sorunları sebebiyle sektörün reel büyüme hızının düşük kalmaya devam etmesi tahmin edilse de inşaat sektörü takipteki kredi (sorunlu kredi) oranlarının normalleşmesi olumlu olarak değerlendirilmektedir.” dedi.

Konutta düşüş trendi sürüyor

2023 son çeyreğinde Türkiye’de konut satışları toplamda 326 bin adet seviyesine erişerek düşüş trendine devam etti. Son 10 yıllık dönemde zirve noktaya erişilen 2020’deki 1,5 milyon adetle kıyaslandığında, ağırlıklı olarak krediye erişimin zorlaşmasıyla konut satışları 2023’te 1,2 milyon adet ile zirvenin gerisinde kaldı. 4. çeyrekte İstanbul 54 bin adet ile Türkiye genelinde en çok konut satışı yapılan şehir oldu.

2023 yılı 3. çeyreğinde kullandırılan konut kredisi tutarı bir önceki çeyreğe göre yüzde 63,8 azalırken tutarın geçmiş yıllarda 3. çeyrekteki tutarlarla aynı seviyede olduğu kaydedildi. Bu dönemdeki kullandırılan konut kredisi sayısının 33 bin adet seviyesine gerilemesiyle 2023 3. çeyrekteki ortalama konut kredisi, konut bedellerindeki artışı yansıtacak şekilde 682 bin TL olarak hesaplandı. Konut kredilerindeki bakiye tutarlar incelendiğinde ise ilgili tutarın 2023 yılı 3. çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 24 artış gösterdi.

Türkiye genelinde AVM ciro endeksleri incelendiğinde ise endeksin artış trendini devam ettirdiği görüldü. Ciro verimlilik endeksi, 2023 yılı 4. çeyreğinde 2022 yılı 4. çeyreğine kıyasla yüzde 85,9’luk nominal artış gösterdi.