Umut Çelik / umut@businessworldglobal.com

İhracatın lokomotif sektörü haline gelen kimyacıların ayak sesi tüm Türkiye’de hissedilmeye başlandı. İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) seçimlerinde büyük üstünlükle güven tazeleyen Adil Pelister ile kimya sektörünün pandemi döneminde ihracattaki başarısını ve gelecek yıllarda kimya sektörünü bekleyen gelişmeleri Business World Global için masaya yatırdık.

İKMİB’in 2022 ilk çeyrek ihracat rakamları nelerdir?

Kimya sektörü olarak, 16 alt sektörümüz ile birlikte diğer tüm sektörlere hammadde, ara mamul veya mamul vererek ülkemize büyük bir katma değer sağlıyoruz.

2021 yılında sektörümüz 25,4 milyar dolar ile pandemi öncesi seviyeyi de aşarak yeni bir rekora imza attı. 2021 yılında yüzde 38,79 büyüdük. Ülkemizin toplam ihracatından yüzde 11,2 pay aldık ve en çok ihracat yapan ikinci sektör olduk.

İHRACATTA BİRİNCİ SIRADAYIZ

Bu yıl ise ilk çeyrek ihracatımız 7,5 milyar dolara ulaşarak yüzde 40’ın üzerinde büyüdü. Mart ve Nisan ayları yanı sıra ilk dört aylık dönemde en çok ihracat yapan sektör olarak birinci sıraya yükseldik. Bu başarı bizlere gurur veriyor. 2022 yılı hedefimiz olan 28 milyar doları aşmak ve ihracatta kalıcı birincilik hedefini gerçekleştirmek üzere tüm gayretimizle üretmeye ve ihracata devam ediyoruz.

İKMİB üyesi firmaların sektördeki istihdam rakamları nedir?

Kimya sektörümüz SGK son verilerine göre 402 binin üzerinde istihdam sağlıyor. 2021 yılında kimya sektörümüzün istihdamı yaklaşık yüzde 7 artış gösterdi.

İKMİB’in Türk ekonomisine katkılarını nasıl ifade edersiniz?

 Kimya sektörümüz doğrudan kendi ürettiği ürün ve hammaddeleri kendisi satarak ekonomiye katkıda bulunurken aynı zamanda dolaylı olarak dokunduğu, hammadde, yarı mamul ya da mamul üreterek verdiği diğer bütün sektörler içerisindeki yeri itibariyle de ekonomiye katkıda bulunuyor.

Dolayısıyla Türkiye ekonomisinin büyümesinin kimya sektörümüzün de büyümesiyle doğru orantılı olduğunu söyleyebiliriz. Dünyada bunun örneklerini görüyoruz. Dünyanın en büyük ekonomileri arasında ilk onda yer alan ülkelere baktığımızda kimya sektörünün de gelişmiş olduğunu görüyoruz.

ÖZVERİLİ ÇALIŞMALAR İHRACATTA REKOR GETİRDİ

İKMİB olarak, kimya sektöründe ihracat yapan Türk firmalarımızın ihracatının artması, ihraç ürünlerinin çeşitlendirilmesi ve ürünlere rekabet gücü kazandırılması için sektörel ticaret heyetlerinden alım heyetlerine, fuar milli katılım organizasyonlarından sektörel eğitimlere, çalıştaylardan yarışmalara pek çok faaliyet gerçekleştiriyoruz.

2018 yılında göreve geldiğimiz günden itibaren ihracatçılarımızın öz verili çalışmaları ile birlikte sektörümüzü en çok ihracat yapan üçüncü sektör konumundan en çok ihracat yapan ikinci sektör konumuna ulaştırdık. 16 milyar dolar seviyesinde devraldığımız kimya sektörü ihracatımızı, pandemi koşullarına rağmen, 2021 yılı sonu itibariyle 25,4 milyar dolar seviyesine çıkararak rekora imza attık.

2021 yılında yaklaşık yüzde 40 büyüdük. Ülkemizin 225,2 milyar dolarlık toplam ihracatından yüzde 11,2 pay aldık. Birliğimiz ise 8 bin 500’ü aşan aktif üyesi ile kimya sektörümüzün ihracatının yarısından fazlasını gerçekleştirdi ve toplam kimya ihracatından yüzde 58,75 pay aldı.

İLK DİJİTAL ÖDÜL TÖRENİ İKMİB’DEN

İKMİB olarak, hükümetimizin başlattığı dijital dönüşümün her aşamasında var olduk ve bu doğrultuda ilk dijital sektörel ticaret heyetini, ilk dijital ödül törenini gerçekleştirdik. Yine İKMİB olarak Başkanlığını yürüttüğümüz Kimya Sektör Platformu olarak ilk dijital Kimya Sektör Şurası’nı gerçekleştirdik.

İhracatçılarımızın e-ticaret platformlarında yer almasının destekçisi olduk. Ticaret Bakanlığının koordinesinde, ihracatçıların finansmana erişim ve kredi kefalet sorunlarının çözümüne katkı sağlamak amacıyla İhracatı Geliştirme Anonim Şirketinin (İGE) kuruluş sürecinde şirkete en çok destek veren Birliklerden biri olarak, ihracatın finansmanına önemli bir katkı sağladık. Aynı zamanda Eximbank’a da ciddi bir katkımız oldu.

YEŞİL PASAPORT LİMİTİ YARI YARIYA DÜŞTÜ

İhracatımızın ve ihracatçımızın desteklenmesi, özellikle de KOBİ niteliğindeki ihracatçılarımızın kendilerini geliştirebilmesi ve rahatça yeni pazarlara açılabilmesi için bakanlıklarımız nezdinde yaptığımız girişimlerimiz sonucunda 2019 yılında TBMM’de çıkarılan ilgili kanun uyarınca ihracatçılara tanınan yeşil pasaport hakkının alt limiti 1 milyon dolardan 500 bin dolara düşürüldü. Ayrıca yine aynı kanun hükmü gereğince yeşil pasaport alan ihracatçılarımıza tanınan süre de 2 yıldan 4 yıla çıkarıldı.

İKMİB olarak, 2019 yılında kimya sektörümüzün hammadde ve yarı mamul ihtiyacını ithal bağımlılığından kurtarmak ve sektörümüzde yerli ve milli üretimi artırmak amacıyla 103 kimya ürün grubunu inceleyerek, ‘Türk Kimya Sektörü Yatırım Öncelikli Ürünler’ raporumuzu kamu yönetimimize ve sektörümüze sunduk. Bu ürün gruplarından 98’inin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın ‘Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Sağlık ve Kimya Ürünleri Destek Programına’ alınmasını sağladık.

İHRACAT KISITLAMALARINDA İKMİB ETKİSİ

2020 yılı İKMİB Olağan Genel Kurulumuzda aldığımız karar uyarınca 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren KOBİ üyelerimiz başta olmak üzere, ihracatçılarımız için önemli bir tasarruf sağlayarak nispi aidatları yüzde 20 oranında düşürdük.

Ayrıca pandeminin ilk aylarında ülkemizdeki acil ihtiyaçların karşılanması amacı ile bazı medikal, kozmetik ve kimyevi maddelerin ihracatına kısıtlama getirildi. Bu kısıtlamaların kaldırılmasında İKMİB olarak önemli bir katkımız oldu. Bununla birlikte, kolonya ve dezenfektan ürünlerinde yaşanan yoğun talep sebebiyle bu ürünlerin üretiminde etil alkol sıkıntısı oluşmuştu. Yine İKMİB olarak ilgili devlet kurumlarımız nezdinde yürüttüğümüz görüşmeler ve girişimler neticesinde, bu sorunun da kısa sürede çözüme kavuşturulmasını sağladık.

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin üretim seferberliği kapsamında, 100 bin litre dezenfektanı TİM adına Sağlık Bakanlığımıza ve hastanelerimize teslim ettik. İKMİB olarak da Çapa Hastanesi, Cerrahpaşa Hastanesi ve Türk Kızılay’a dezenfektan desteği sağladık. Bununla birlikte yüksek risk altında kalan sağlık çalışanlarımızın virüse maruz kalma riskini azaltacak, yüz koruyucu sağlık siperi ihtiyacını karşılamak üzere Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) iş birliği ile 100 bin sağlık siperini Sağlık Bakanlığımıza, 3 bin sağlık siperini Gebze Devlet Hastanesi’ne ve 10 bin sağlık siperini Türk Kızılayı’na teslim ettik.

Çevre, doğa ve sürdürülebilirlik için yaptığınız çalışmalardan bahseder misiniz?

Birleşmiş Milletler’in ortaya koyduğu ve ülkemizde de Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından 2019 yılında hazırlanan ‘Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Değerlendirme Raporu’ çerçevesinde çevre, toplum, ekonomi ve teknoloji ana başlıklarından oluşan sürdürülebilirlik ilkeleri kapsamında İKMİB Yönetimi olarak kimya sektörü vizyonumuzu 2030 olarak belirledik.

Sürdürülebilirlik için bugünümüzü mahvetmeden geleceği kurgulayabilmek diyebiliriz. Bizim hedefimiz sürdürülebilir ekonomik kalkınma amaçlarını hem ülkemiz hem sektörümüz hem de sektörümüzü oluşturan şirketlerimiz açısından gerçekleştirmek. Hem sektörü hem de ülke ekonomisini geliştirebilmek için dünyadaki sürdürülebilir ekonomik kalkınmaya destek verebilmeyi önemsiyoruz.

KİMYA TEKNOLOJİSİNİN DE İHRAÇ EDİLMESİNE İHTİYACIMIZ VAR

Sürdürülebilirliğin gerektirdiği dönüşümü sağlayarak, ülkemiz ihracatında sektörel bazda kalıcı birinciliği sağlamayı ve 2030 yılında ihracatımızı 50 milyar doların üzerine çıkararak küresel boyutta kimya sektörü hacmimizi yüzde 0.5’den yüzde 1’in üzerine yükseltmeyi hedefliyoruz.

Bunun için de konvansiyonel kimyasal ürün üretmekle birlikte aslında yüksek katma değerli, yüksek teknoloji içeren ürünlere, icatlara, buluşlara ve bunların ürün olarak üretilmesine ve kimya teknolojisinin de ihraç edilmesine ihtiyacımız var.

‘KİMYA SEKTÖRÜ EKOSİSTEMİ’ KURUYORUZ

Biz de yüksek teknolojili ve yüksek katma değerli yerli ürün geliştirme vizyonumuz doğrultusunda Türkiye’de bir ilk olacak ‘Kimya Teknoloji Merkezi’ projesini başlattık. Sürdürülebilirlik temelli ve ihracat odaklı yepyeni bir ‘Kimya Sektörü Ekosistemi’ kuruyoruz.

Bilişim Vadisi’nde yer alacak Kimya Teknoloji Merkezi bünyesinde kuracağımız ‘Uluslararası Akredite Referans Laboratuvar Hizmetleri’, ‘Dijital Kütüphane’, ‘İhracatı Geliştirme Merkezi’ ve ‘İnovasyon, Girişimcilik ve Ar-Ge Merkezi’ sayesinde 4 ayrı disiplini tek merkezde bir araya getireceğiz.

Kimya Teknoloji Merkezi’nin ihracatçılarımıza sunacağı test ve analiz hizmetleri kapsamında her yıl 12,3 milyon dolarlık tasarruf sağlanacak.

En çok ihracat yaptığınız ülkeler hangileri? Hedeflerinizdeki yeni pazarları da açıklar mısınız?

 2021 yılı Ocak-Aralık döneminde en çok kimya ihracatı yapılan ülkeler sırasıyla Hollanda, Almanya, Irak, ABD, İtalya, Yunanistan, Belçika, İspanya, İngiltere ve Lübnan olarak ilk onda yer aldı.

2022 yılı ilk dört aylık dönemde ise ihracat yaptığımız ilk on ülke Hollanda, İtalya, ABD, Almanya, Romanya, Lübnan, İspanya, Irak, Belçika ve İngiltere oldu. Sektör ihracatımızın yüzde 42’sini Avrupa Birliği ülkelerine yapıyoruz. Bunu Yakın ve Orta Doğu Asya ülkeleri izliyor. Ayrıca ABD de önemli pazarlarımızdan birini oluşturuyor.

 2022 yılı hedeflerinizden bahseder misiniz?

 2022 yılında ihracat hedefimiz 28 milyar dolardı bu hedefimizi rahatça aşacağımızı öngörüyoruz. Sektör ihracatımızı 2023 yılında 30 milyar dolar ve 2030 yılında ise 50 milyar doların üzerine çıkarmayı hedefliyoruz.

 Türkiye olarak Yeşil Dönüşüm’e ne kadar zamanda hazır oluruz? İKMİB bu konuda kendini nerede görüyor?

 İKMİB olarak Bakanlıkların, farklı kurumların çalıştay ve toplantılarına paydaş olarak katılım gösteriyoruz. İhracatımızın yüzde 42’sini oluşturan Avrupa Birliği ile ilişkilerin güçlendirilmesi ve geliştirilmesi gerektiğine inanıyoruz.

Mutabakat çerçevesinde uygulanması planlanan düzenlemeleri ve AB Kimyasallar Mevzuatında yapılmakta olan değişiklikleri yakından takip ediyoruz. Düzenlediğimiz çalıştay, eğitim ve seminerler ile üyelerimizi gelişmelerden haberdar ediyoruz. Nitekim 18-19 Şubat 2022 tarihlerinde gerçekleştirdiğimiz plastikte geri dönüşüm çalıştayımızda da konuyu detaylıca ele aldık.

KOBİ’LERİMİZİN FİNANSMANA ULAŞIMINDA YEŞİL FİNANSMAN DESTEKLERİ SAĞLANMASI GEREKİYOR

Kimya sektörümüzün 16 alt sektörü bulunuyor. Yeşil mutabakat kapsamında ilk başta gübre sektörümüzün daha çok etkileneceğini öngörüyoruz. Düşük karbonlu, yeşil ekonomiye geçiş sürecinde, özellikle KOBİ’lerimizin finansmana ulaşımında yeşil finansman destekleri sağlanması gerekiyor. En kısa zamanda şirketlerimizin yeşil dönüşüm için ihtiyaçlarını belirlemesi ve bu alanda devletimizin desteğini alarak dönüşümünü gerçekleştirmesi, sürdürülebilir büyüme ve rekabet edebilme gücü adına büyük önem taşıyor.

Bu hedefler doğrultusunda Kimya Teknoloji Merkezimizi kurarak yüksek teknolojili, yüksek katma değer içeren ürünler üretip sürdürülebilir ekonomik kalkınmamıza destek vermeyi hedefliyoruz. KTM içinde yer alacak sürdürülebilirlik merkezimizde kimya ihracatçılarımıza tesislerinde mobil karbon ayak izi ölçüm hizmeti, yeşil mutabakat uyum destek hizmeti, döngüsel ekonomiye geçiş danışmanlık hizmeti sağlayacağız.

Sürdürülebilirlik ve yeşil dönüşüme uyum konusuyla ilgili sektör derneklerimizle de iş birliklerimiz oluyor. Yakın zamanda boya sektörümüze yönelik Birliğimiz ve Boya Sanayicileri Derneği (BOSAD) iş birliğinde Türk Boya Sektöründe Sürdürülebilirlik Raporu’nu hazırladık ve sektörün bilgisine sunduk.