Umut Çelik / Business World Global Yazı İşleri Müdürü
Yıllardır yerli otomobil hayali kuran Türkiye, nihayet 2022’de Togg’un banttan inişiyle bu hayalini gerçeğe dönüştürdü. Kısa sürede pazarda söz sahibi olan Togg, sadece bir otomobil değil, milli bir gurur projesi olarak tanıtıldı. Ancak bugünlerde yaşananlar, bu gururun gölgelenmeye başladığını gösteriyor.
Bir yanda Amerika Birleşik Devletleri, yerli üretimini korumak için Çin’e yüzde 34, Türkiye’ye ise yüzde 10 gümrük vergisi uygulamaya başlıyor. Diğer yanda Türkiye, Togg’un doğrudan rakibi olan Çinli üreticilere neredeyse sınırsız ayrıcalıklar tanıyor. Bu nasıl bir çelişkidir?
Çinli BYD ve Cherry gibi devler, Türkiye’ye yatırım yapma sözüyle vergi muafiyeti alıyor; “fabrika kuracağız” diyerek milyonlarca metrekarelik arazi tahsis ediliyor.
Ancak yatırımın daha çimentosu kurmadan, Çin’de üretilmiş binlerce araç, dev gemilere yüklenip Türkiye pazarına indiriliyor.
Son olarak, BYD’nin PR şirketinin kendi gazetecilerine servis ettirdiği haberde “CHANGZHOU” isimli dev gemisinin, tam 7 bin araçla Kocaeli’deki limana yanaştığı köpürtülerek anlatılmış. Arkadaşlar siz neyi kutluyorsunuz?
Devletin, yerli ve milli bir marka olan Togg’u koruması gerekirken, adeta rekabeti Çin lehine kolaylaştırması kamuoyunda büyük tepki topluyor.
Daha önce yüzde 40 olan vergi oranı, “fabrika kurma” şartıyla sıfıra çekildi. Peki ama fabrika nerede? Ne zaman üretim başlayacak?
Yoksa tüm bu süreç, Çinli otomobil devlerinin Türkiye’yi Avrupa’ya açılan ithalat kapısı haline getirmesinden mi ibaret?
Togg, 2024’te 30 bini aşkın satışla elektrikli araç pazarının lideri oldu. Trafikteki T10X sayısı 50 bini geçti. Yeni model T10F, bu ay içinde pazara sunuluyor. Hedef net: 2030’a kadar beş farklı modelde bir milyon araç üretmek. Ancak bu hedefe yürürken, rekabetin eşit koşullarda gerçekleşmesi gerekiyor. Aksi halde, Togg’un yokuş yukarı çıkmaya çalıştığı yolda, Çinli devlere adeta asfalt dökülüyor.
Ekonomi politikası; yerli üretimi, istihdamı ve teknolojik dönüşümü teşvik etmek için vardır.
Togg gibi projeler, sadece bir otomobil değil, bir ekosistemdir. Bu ekosistem güçlenmeden, dışa kapıları sonuna kadar açmak, ne milli çıkarlara ne de sanayi politikalarına uygundur.
Kısacası mesele sadece bir otomobil değil. Mesele, kendi hikayemizi yazmak mı, yoksa başkalarının senaryosunda figüran olmak mı?
Madem bu kadar hazır aracı Türkiye’ye getirecektiniz. Togg’a neden bu kadar yatırım yaptınız? Yerli arabayı daha pazarlama sürecinde yok ettiniz. Teşekkürler.
