Umut Çelik / umut@businessworldglobal.com

Rekabet üstünlüğünün ön plana çıktığı küresel piyasada ülkeler, fark yaratmak, yeni ürünler ortaya koymak ve uluslararası yarışta öne geçebilmek için büyük çaba harcıyor. Toplumları ürün ve hizmette çeşitliliğe ve yeni olanı icat etmeye yönelten bu durum, Ar-Ge ve İnovasyon kavramlarını ön plana çıkardı.

İnovasyon ve AR-GE çalışmaları devletler açısından, yüksek teknolojinin geliştirilmesi ve ihracatı için, ekonomik gelişim üzerinde büyük bir etkiye sahip, temel birer köşe taşı. İnovasyon ve AR-GE girişimlerinde gözlemlenen etkili ve geniş çaplı fonlar, zaman içinde istikrarlı ekonomik gelişimlere evriliyor.

Ülkelerin ekonomi ve sanayi politikalarının öncelikleri arasında yer alan Ar-Ge ve İnovasyon, toplumsal düzeyde bir dönüşüme de kaynaklık ediyor. Türkiye’de Ar-Ge ve inovasyona dayalı faaliyetler ve bunların bilgi merkezleri üzerindeki genel etkileri her geçen gün artıyor.

Göstergeler umut verici istatistikler içermekle birlikte, son on yılda Ar-Ge ve inovasyona dayalı yatırımların niceliksel boyutta arttığını gösteriyor.

SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR PERFORMANS İÇİN ZORUNLULUK

İnovasyon, bu tür karmaşık ortamlarda rekabetçi bir avantaj sağlamak için stratejik bir araç konumunda yer alıyor. Aynı zamanda ülkelerin sektörde hayatta kalabilmeleri, pazar paylarını artırmaları açısından inovatif faaliyetler uzun vadede başarılı büyüme ve sürdürülebilir bir performans için zorunluluk olarak görülüyor.

Bundan dolayı firmalar ve ülkeler için inovasyon faaliyetleri stratejik bir seçim değil adeta bir zorunluluk halini almakla birlikte sadece faaliyette bulunduğu sektörde değil çeşitli pazarlarda da rekabet gücü kazanmada önemli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla teknolojik ve bilimsel araştırma ve geliştirmeler yapan ülkeler ve firmalar küreselleşen ve hızla değişim gösteren ekonomik ortamda çevre dinamiklerine daha duyarlı bir tavır sergilemek zorunda kalıyor.

YENİ BİLGİLERİN İNOVASYONLA DESTEKLENMESİ ŞART

Bir başka ifadeyle sadece araştırma ve geliştirme faaliyetlerine önem veren ülke ekonomileri ekonomik olarak büyüme ve kalkınma sağlayamazlar aynı zamanda ortaya çıkan yeni bilgilerin inovasyonla desteklenmesi şart. Dolayısıyla Ar-Ge sermayeyi fikirlere dönüştürme çabaları olarak tanımlanırken inovasyon ise fikirlerin sermayeye dönüştürülmesi olarak tanımlanıyor.

AR-GE VE İNOVASYON BİRBİRİNİ TAMAMLIYOR

Ar-Ge faaliyetleri olmaksızın inovasyon yapılamamaktadır yani Ar-Ge, inovasyon koşullarından biri olmaktadır. Ar-Ge’nin bir çıktısı olarak yapılan inovatif faaliyetleri, girişimsel çerçeve içerisinde ticarileştirilmesi sonucunda inovasyon faaliyetlerine dönüşüyor.

TÜRKİYE’NİN PAYI YÜKSELİYOR

Türkiye Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki payını son yıllarda artırıyor. 2004’te bu oran yüzde 0,5 iken 2011 yılında yüzde 0,79’e yükseldi. 2021 yılında ise yüzde 1,13’e ulaştı. Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler yüzde 61,3 ile en büyük paya sahip olurken, bunu yüzde 34,2 ile yükseköğretim takip etti. Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı ise yüzde 4,5 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde personel harcamaları yüzde 48,9 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

AR-GE’YE GEÇEN YIL 53,8 MİLYAR LİRA HARCADIK

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) merkezi yönetim bütçesinden AR-GE için 2022 yılında 53 milyar 844 milyon lira harcama gerçekleştirildiğini açıklamıştı. Geçen yıl söz konusu bütçeden yapılan AR-GE harcamalarının merkezi yönetim bütçesi içindeki oranı yüzde 1,66 oldu. AR-GE harcamalarının 15 trilyon 6 milyar 574 milyon liralık gayrisafi yurt içi hasıla içindeki oranı da yüzde 0,36 olarak hesaplandı.